The Brueghel Family

Pieter Bruegel the Elder – Winter Landscape with Skaters and a Bird Trap

Καλοκαίρι στο εξοχικό. Είμαι μικρή. Είναι μεσημέρι. Είμαι ξαπλωμένη στο κρεβάτι και περιμένω να περάσει η ώρα να κατέβω στην παραλία. Πρέπει να κάνω ησυχία γιατί οι γονείς κοιμούνται. Κάνει ζέστη στο δωμάτιο. Κάνει κρύο στον πίνακα απέναντι μου. Φοβάμαι και μόνο που τον κοιτάζω. Αυτό το τοπίο – μουντό, μίζερο, σκοτεινό, κρύο. Άνθρωποι παίζουν πάνω στην παγωμένη λίμνη. Αλλά εγώ δεν ακούω φωνές. Μόνο ησυχία. Αυτήν την εκκωφαντική ησυχία που κάνει όταν έξω το ‘χει στρώσει. Ομίχλη, κλειστά σπίτια. Μαύρα πουλιά πετάνε γύρω από την καταπακτή. Ο νους μου φαντάζεται τα χειρότερα για το τι μπορεί να κρύβεται εκεί μέσα. Και η ώρα περνάει τόσο απελπιστικά αργά…

Εντάξει, είχα την επιλογή να μην τον κοιτάζω, να αδιαφορήσω. Αλλά δε μπορούσα. Κάτι τραβούσε το βλέμμα μου πάνω του. Όπως όταν έβλεπα θρίλερ. Έβαζα το χέρι μπροστά στα μάτια στις τρομαχτικές σκηνές, αλλά άφηνα ένα μικρό κενό ανάμεσα στα δάχτυλα για να κρυφοκοιτάζω. Η άλλη επιλογή που είχα ήταν να ξαπλώσω στο άλλο δωμάτιο. Μη νομίζετε ότι εκεί ήταν καλύτερα. Εκεί υπήρχε ο πίνακας με τα λουλούδια.

Jan Brueghel the Elder – Still Life of Flowers

Χρόνια μετά έμαθα ότι ο πρώτος είναι του Pieter Bruegel (Brueghel) και αυτός του γιού του Jan Brueghel. Το μήλο κάτω από τη μηλιά έπεσε. Φόβος και εκεί. Το γλιτσερό βατράχι πάνω στο τραπέζι. Η λεπτομέρεια των εντόμων πάνω στα πέταλα των λουλουδιών. Τόση μιζέρια μαζεμένη σε ένα απλό βάζο με λουλούδια.

Αδυναμία της μητέρας οι Φλαμανδοί ζωγράφοι. Αρκετά οξύμωρο, τώρα που το σκέφτομαι, σε ένα σπίτι πάνω στη θάλασσα να κρέμονται τέτοιοι πίνακες. Έζησα πολλά χρόνια μαζί τους. Κάθε καλοκαίρι η ίδια ιστορία. Ποτέ μου δεν τους συνήθισα. Μέχρι που μια μέρα τους μάζεψα και τους δύο και τους έβαλα στην αποθήκη. Εκεί όπου δε θα μπορούσαν πια να στοιχειώνουν τα μεσημέρια μικρών παιδιών. Άφησα τους τοίχους κενούς. Να φαντάζεται κανείς ό,τι θέλει.

Μετά από αυτό ξαναντίκρισα τον πίνακα του Pieter Bruegel στο μουσείο Καλών Τεχνών των Βρυξελλών. Ήταν ο αυθεντικός αυτή τη φορά. Φοβήθηκα πάλι. Ανακατεύτηκα. Τον προσπέρασα στα γρήγορα.

Χθες, διαβάζοντας Τα Χαμένα Επεισόδια έπεσε το μάτι μου σε μια εικόνα, στο πάνω μέρος ενός ποστ. Να’ τος πάλι ο Bruegel μπροστά μου. Εντελώς απροειδοποίητα. Ε, δεν άντεξα άλλο. Αποφάσισα να μιλήσω γι’ αυτό, να αντιμετωπίσω τον παιδικό μου φόβο. Να ποστάρω και τους πίνακες, που τόσο με σημάδεψαν.

Μπορεί να θεωρείται από τους σημαντικούς ζωγράφους της εποχής του. Το δέχομαι. Άλλωστε, αν σκοπός της ζωγραφικής, της τέχνης γενικότερα, είναι να σου προκαλέσει συναισθήματα, ο Bruegel σίγουρα το πέτυχε. Και τελικά, μάλλον, καθόρισε και τις μετέπειτα αδυναμίες μου.

Αγάπησα τις χαοτικές κηλίδες του Pollock, τα παιδικά σχέδια του Miro, τα αντικείμενα του Warhol, τα χρώματα του Rothko, τις γυναίκες του Schiele, τα γεωμετρικά σχήματα του Klee. Τους αγάπησα όλους αυτούς και αρκετούς άλλους. Αλλά τον Bruegel τον μίσησα. Με όλη μου την παιδική ψυχή. Και πατέρα και γιό.